Paragraaf 4 Onderhoud kapitaalgoederen

Woensdrecht bezit een groot aantal collectieve eigendommen in de buitenruimte (zoals wegen, riolering, water, groen, openbare verlichting, gebouwen en speelvoorzieningen). Het onderhoud van deze eigendommen is van groot belang met het oog op het goed functioneren van de samenleving, de kwaliteit van de woon- en leefomgeving en de veiligheid en een adequaat gebruik van de openbare ruimte. Onderhoud is nodig om kapitaalvernietiging te voorkomen. 

Deze paragraaf geeft inzicht in het beleidskader en de daaruit voortvloeiende financiële consequenties met betrekking tot de grotere kapitaalgoederen van de gemeente Woensdrecht.

In het Beheerplan wegen zijn de onderhoudsplannen, inclusief de benodigde budgetten, voor meerdere jaren opgenomen. De raming van deze budgetten is tot stand gekomen door middel van een theoretische benadering op basis van areaalgegevens, levensduur en gewenste kwaliteit. Op 14 december 2023 is het Beleidsplan wegen 2024-2027 door de raad vastgesteld. Uitgangspunt is dat de maatregelen die moeten worden genomen om de wegen te onderhouden en het wegenareaal te verkleinen, passen binnen de huidige financiële kaders.

Waar mogelijk wordt bij groot onderhoud aan de wegen de samenwerking met riool en groen opgezocht om zo een synergie voordeel te krijgen, een mooi voorbeeld hiervan de is het groot onderhoud aan de Augustijnenstraat en omgeving in Ossendrecht wat in het voorjaar van 2024 is afgerond. Hier hebben we het riool vervangen en het regenwater afgekoppeld, de wegen zijn opnieuw gestraat waar mogelijk in een ‘hol’ profiel dat water bergt bij extreem weer, de speeltuin is waterbergend en natuurinclusief gemaakt, de openbare verlichting is vervangen en voorzien van bijenhotels en op het speelveld achter de Augustijnenstraat is een grote wadi gerealiseerd die bij extreem weer het overtollig  regenwater van de wijk op vangt.
Naast groot onderhoud wordt er ook heel veel klein onderhoud uitgevoerd, dit is een maatregel die een zeer gunstig financieel effect heeft. Zeker bij element verhardingen, door vaak kleine ingrepen aan de verharding kan deze kwalitatief weer op peil gebracht worden en voorkomen we groot onderhoud.

In het afgelopen jaar hebben wij het reguliere beheer en onderhoud uitgevoerd. Het beschikbare budget was hiervoor toereikend. Daarnaast hebben wij de reguliere inspecties uit laten voeren gericht op de veiligheidseisen. Eind 2024 is begonnen aan het uitwerken van een nieuw beleids- en beheerplan. Dit plan wordt in 2025 vastgesteld.

Bij gebouwen onderscheiden we vijf soorten onderhoud:

1. Het dagelijks onderhoud: doel is om het gebouw en de installaties in een toestand te houden die voor de dagelijkse functievervulling noodzakelijk is.
2. Het correctief onderhoud: het uitvoeren van niet geplande werkzaamheden om storingen zo snel mogelijk te verhelpen en verdere schade te voorkomen.
3. Het periodieke onderhoud: volgens het MJOP, het terugkerend onderhoud met als kenmerken een planmatige voorbereiding.
4. Het achterstallig onderhoud: het uitvoeren van nagelaten of uitgesteld preventief onderhoud en het beëindigen van ongewenste situaties.
5. Het duurzaam onderhoud: in combinatie met het MJOP worden daar waar mogelijk gelijktijdig onderhoudsmaatregelen genomen die substantiële energiebesparingen kunnen opleveren.

Daarnaast hanteren we in het beleidsplan vijf type onderhoudsvormen:

1. Groot onderhoud (GO) = financieel geregeld door middel van een voorziening;
2. Klachten onderhoud (KO) = financieel geregeld door middel van een exploitatiebudget;
3. Contract onderhoud (CO) = financieel geregeld door middel van een exploitatiebudget;
4. Schoonmaak onderhoud (SO) = financieel geregeld door middel van een exploitatiebudget;
5. Dagelijks onderhoud (DO) = financieel geregeld door middel van een exploitatiebudget.

Het is landelijk gebruikelijk om de kosten van het periodieke onderhoud, het groot onderhoud, in een meerjarenonderhoudsplan (MJOP) op te nemen, waarna de gemiddeld per jaar benodigde onderhoudsbedragen kunnen worden berekend. Indien dit gemiddelde elk jaar in een voorziening wordt gestort en de jaarlijkse benodigde bedragen aan de voorziening worden onttrokken, is al het noodzakelijke onderhoud aan het onroerende goed in financiële zin gedekt. Uiteraard moet regelmatig een herijking plaatsvinden om een reëel inzicht te bieden. De raad heeft in december 2021 het  MJOP gebouwenbeheer 2022-2025 vastgesteld. Hierin is het uitgangspunt om de onderste bandbreedte van conditieniveau 4 te handhaven, met uitzondering van het gemeentehuis en MFC Kloosterhof welke in conditieniveau 3 blijven. In 2024 zijn maatregelen uitgevoerd conform de planning uit het gebouwbeheersysteem voor het groot onderhoud. De voorbereidingen voor de  aankomende herziening van het MJOP zijn opgestart. 

Het inrichten en onderhouden van de openbare groenvoorzieningen binnen en buiten de bebouwde kom gebeurt volgens de beeldkwaliteitsniveaus uit de Groene Agenda 2021-2025 (beleidskader).

De Groene Agenda is uit verschillende delen opgebouwd: een groenvisie met uitgangspunten, het algemene groenbeleid en meer specifiek boombeleid. De primaire doelstelling van de Groene Agenda 2021-2025 is:  “De Groene Agenda streeft naar een kwalitatieve voorzetting van het gemeentelijk groenbeleid, samen met inwoners en met speciale aandacht voor de speerpunten biodiversiteit, duurzaamheid en klimaatbestendigheid.”

Centrumgebieden en begraafplaatsen kennen beeldkwaliteitsniveau A, woonwijken en industrieterreinen niveau B en buitengebied niveau C.

Het in 2023 vastgestelde beleidsplan openbare verlichting is nog steeds van kracht, het zorgt er voor dat er voldoende middelen beschikbaar zijn voor dagelijks onderhoud, energieverbruik en vervangingen waardoor er in Woensdrecht nu een goed functionerend en modern bestand aan openbare verlichting is. Buiten de reguliere werkzaamheden waarvoor middelen geregeld zijn in het beleidsplan heeft de raad ook de motie donkere plekken aangenomen. In samenwerking met de dorpsplatforms en de buurtpreventie teams zijn in 2024 de extra locaties in beeld gebracht. De openbare verlichting op deze nieuwe locaties is begin 2025 geplaatst. Ook heeft de raad de wens uitgesproken om de toegangsweg naar de opvang Oekraïners en het Zuidwesthoek college extra te verlichten, ook hieraan is gewerkt. Van de eigenaar van deze weg is in 2024 toestemming gekregen voor het plaatsen van openbare verlichting. Deze is begin 2025 geplaatst.

Het Gemeentelijk Waterprogramma (GWP) 2024-2027 is sinds 2024 van kracht. De kern doelstellingen blijven ongewijzigd en worden verder nagestreefd binnen de nieuwe planperiode. Net als in het eerdere Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) 2020-2023, is ook in het GWP 2024-2027 budget gereserveerd voor de realisatie van projecten die bijdragen aan het behalen van deze doelstellingen. Bij de selectie en uitvoering van specifieke projecten ligt de focus op relevantie en efficiëntie, met als uitgangspunt het waarborgen van een effectieve en doelgerichte aanpak.
Naast de voortzetting van standaardactiviteiten zoals onderhoud en onderzoeksinitiatieven, blijft de gemeente Woensdrecht een actieve deelnemer in de Water- en Klimaatkring West, een samenwerkingsverband dat voortkomt uit het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie (DPRA). Sinds de oprichting in 2014, hebben de betrokken gemeenten, het waterschap en de waterbedrijven hun krachten gebundeld om de waterketen te optimaliseren en te beheren. Deze samenwerking heeft geleid tot aanzienlijke verbeteringen in het beheer en zal ook in de komende periode een centrale rol spelen. Het doel is om de professionaliteit binnen het waterbeheer te verhogen en de kwetsbaarheid op het gebied van personeel te verlagen.

Een belangrijk en actueel thema binnen de waterketen is klimaatadaptatie. In het kader van de Water- en Klimaatkring West werken gemeenten, het waterschap en drinkwaterbedrijven samen aan het identificeren van klimaatgerelateerde kwetsbaarheden, het vaststellen van ambities en beleid, en het implementeren van noodzakelijke maatregelen. Dit alles met het doel om de regio voor te bereiden op de klimaatuitdagingen van de toekomst, zoals extremere weersomstandigheden, watertekorten, wateroverlast, overstromingsrisico’s en hogere temperaturen, om zo een klimaatbestendige en water-robuuste regio te realiseren tegen 2050.